Verwerking en logistiek; inspirerende voorbeelden uit de Gelderse praktijk

 Verdiepende Gelderse Korte Keten Sessies

21e Netwerkbijeenkomst

15 december 2020

Terugblik

In deze verdiepende sessie over verwerking en logistiek stonden twee inspirerende voorbeelden uit de Gelderse praktijk centraal. Rein van der Werff van logistieke dienstverlener DistrEko gaf uitleg over de fijnmazige regionale logistiek waar hij 20 jaar geleden mee startte. Vervolgens was het de beurt aan kaasmakers Ewoud Verink, van Kemper Schoap, en Bert Kots van De Brömmels uit Winterswijk. Zij vertelden over hun unieke samenwerking in de verwerking van verschillende soorten melk.

“Bij 10% van Gelderse boeren zijn regionale ketens onderdeel van verdienmodel.”
Dat blijkt uit het onderzoek Korte Ketens in Gelderland dat Wageningen UR in 2019 uitvoerde in opdracht van provincie Gelderland. “Efficiënt georganiseerde logistiek en lokale, kleinschalige verwerkingscapaciteit zijn nodig voor het opschalen van de korte keten. Met name bij producten waarbij een verwerkingsslag nodig is voordat het product geschikt is voor consumptie.”, zo beschrijft onderzoeker Jan Willem van der Schans. Jan Willem is aanwezig bij de sessie en licht nader toe: “Hoe meer tussenschakels er nodig zijn om het product van de producent bij de eindgebruiker te krijgen, des te meer dat ten koste gaat van de traceerbaarheid van het product. Tegelijkertijd zijn schaalgrootte en efficiency van belang om een rendabele keten te organiseren. Ondernemen in een korte keten doe je niet alleen, maar samen. Je bent onderdeel van een groter voedselsysteem, waarin slim samenwerken nodig is.”

DistrEko, over moed hebben en gewoon doen
Volgens Rein van der Werff van logistiek dienstverlener DistrEko zijn twee aspecten cruciaal: moed en doen. Vanuit de overtuiging dat het anders kan en moet is hij 20 jaar geleden begonnen met de lokale, kleinschalige distributie van biologische producten in de Achterhoek.

Rein vertelt: “Wat er precies anders kan? De relatie tussen boer en afnemer moet absoluut centraal staan, maar ook tussen de ondernemers onderling. Wij zijn allemaal een grote familie. Ook het bieden van een eerlijke prijs voor een goed product en daar niet over gaan onderdelen. Wij werken volledig transparant tussen de partijen, wat heel goed is voor het onderling vertrouwen. En verder vind ik dat alles zo duurzaam mogelijk moet, we willen bijvoorbeeld geen verspilling.”

“Een tegenhanger zijn van de groothandel die eerder het tegenovergestelde voorstaat, dat is wat mij drijft.” aldus Rein.

Hoe werkt de logistiek dan precies?
We zijn benieuwd hoe DistrEko die fijnmazige logistiek dan precies doet. Samen met Peter Melchers verzorgt Rein de distributie voor SKAL gecertificeerde producenten in de Achterhoek. Twee keer per week, twee voertuigen, twee rondes per charge. De basis blijkt een slimme en efficiënte route en een zelf ontwikkeld systeem waarin de wensen van de afnemer worden omgezet naar op maat gemaakte pakbonnen voor de producent. Meer details over de logistieke organisatie kun je lezen in het interview dat we vanuit het Gelders Kennisnetwerk Voedsel eerder met Rein hadden. Ook is er een film die meer beeld geeft bij de werkwijze.

Eén grote familie
Tijdens de sessie ontdekken we dat er meer schuilt achter het succes van DistrEko, namelijk de familieband die de ketenpartijen onderling ervaren. Jopie Duijnhouwer is één van de producenten van de vereniging BioBoeren Achterhoek, de vereniging waarvoor DistrEko de logistieke partij is. Jopie vertelt hoe het proces er voor hem uit ziet: “Op vrijdag geven we aan wat ons aanbod is, zondagmiddag om 16.00 komt de bestelling binnen en maandag om 8.30 staat de vrachtwagen klaar om de groenten op te halen die dezelfde ochtend in alle vroegte zijn geoogst. We weten precies wat we leveren en aan wie. Door de samenwerking is er groot onderling vertrouwen en loyaliteit ontstaan. Samen maken we een merk, waarbij kwaliteit voorop staat. We denken en werken als een familie. Familieleden zorgen voor elkaar en gunnen elkaar het beste. Er zijn vijf groentetelers bij DistrEko aangesloten, elk jaar komen we bij elkaar en dan stemmen we de teelt op elkaar af, zodat we voldoende diversiteit hebben in ons aanbod. Er is altijd één hoofdteler voor een specifiek product.”

Bart Dudink, is vanuit Natuurvoedingswinkel Het Volle Pond een afnemer van DistrEko. “Als natuurvoedingswinkel vullen we ons basis assortiment aan met mooie lokale producten die twee keer per week supervers bij ons geleverd worden. Het werkt heel prettig dat alle producten van de verschillende producenten in één keer geleverd worden, via één factuur en bestelling. Het is voor ons heel waardevol om een band te hebben met de producenten uit de streek en daar op passende wijze aandacht aan te besteden in onze winkel. Ook wij voelen ons een beetje onderdeel van de familie.

Toch merken we dat het lastig is om vervolgens ook nog de consument actief over de regionale producten en ondernemers te vertellen. Onze bezoekers kijken vooral of een product uit het seizoen komt en uit Nederland.”

Rein: “Ik zeg niet dat het zo moet, wél dat het zo kan”
Deelnemers stellen diverse vragen over de werking en samenwerking van DistrEko, met name over de vraag hoe dit systeem rendabel kan werken. Rein legt uit: “Een platte organisatie, slim logistiek systeem, het meenemen van veel producten op de slimme ronde en het systeem waarbij de busjes nooit leeg zijn, dat is de kern.”

Rein en zijn collega’s hopen vooral te inspireren en staan ervoor open om hun kennis en ervaringen te delen met anderen. Om een voorbeeld te zijn voor andere type korte keten samenwerkingen.

Zelf is Rein op zoek naar het geschikte ‘familielid’ die bij pensionering van de huidige ondernemers DistrEko onder zijn of haar hoede wil nemen. Zoals Rein besluit: “Ik zeg niet dat het zo moet. Ik zeg alleen dat het zo kan.” Meer details over het gesprek met DistrEko en gestelde vragen en antwoorden kun je terugkijken in de opname van de sessie. 

Samen kaas maken met Kemper Schoap en De Brömmels
We vervolgen de sessie in gesprek met Ewoud Verink van Kemper Schoap en Bert Kots van Camping en Geitenkaasboerderij de Brömmels, over hun samenwerking als kaasmakers.
Vanuit LEADER Achterhoek is uitbreiding van de verwerkingscapaciteit bij de Brömmels mogelijk gemaakt en is er een heuse “kaas kathedraal” gerealiseerd. Hierdoor is de ruimte en mogelijkheid ontstaan om samen te werken met lokale, kleinschalige melkveehouders die hun melk willen verkazen. Zoals Ewoud Verink, die begin dit jaar begon met het houden van schapen. “Met de nodige steun, kennis en het netwerk van Bert heb ik een uniek schapenkaasje kunnen ontwikkelen. Deze heeft een speciale groene coating gekregen zodat het een herkenbaar product is, waarvan ik hoop dat de consument de associatie legt met schapenkaas uit Winterswijk. Op dit moment verkoop ik de kaas via een zelfbedieningskoelkast op ons bedrijf en bij lokale winkels. Door deelname aan de masterclass Korte Ketens door Jan Willem van der Schans (onderdeel van POP3) hoop ik nog beter te leren waar en hoe de consument mijn product wil kopen en hoe ik het hen makkelijker kan maken. Belangrijkste inzicht wat ik tot nu toe al heb opgedaan: klein beginnen en eerst kijken wat de klant wil!”

Meerwaarde van de samenwerking
Bert Kots maakt al 40 jaar kaas. Hij ziet veel meerwaarde in de samenwerking met lokale collega’s. “Door nieuwkomers word ik ook weer geïnspireerd of zie ik weer nieuwe dingen en mogelijkheden. Elkaar vertrouwen en ondersteunen helpt bij het vinden van een optimale balans qua schaalgrootte en productie. Daarnaast is het nodig om te kunnen investeren in de juiste machines om bijvoorbeeld melk te kunnen pasteuriseren. Qua voedselveiligheid hebben we de keus gemaakt geen rauwmelkse kazen meer te maken.

Investeren vraagt zekere volumes, maar toch willen wij qua productie wel de kleinschaligheid en ook de diversiteit en kwaliteit behouden waar we voor staan. Samenwerking met meerdere ondernemers zorgt ervoor dat we de kosten kunnen delen en kunnen opschalen, energie kunnen besparen en samen kunnen werken qua kennis, ideeën en afzet.” 

Meer details over het gesprek met Ewoud en Bert en gestelde vragen en antwoorden kun je terugkijken in de opname van de sessie. Ook vind je in de rechterkolom diverse artikelen en opnames over deze initiatieven.