Eerste stap herijking afgerond: behoefte aan gezamenlijke en doelgerichte aanpak korte ketens

Geplaatst op 20 december 2021

Het afgelopen jaar werkten we aan een herijking van het Gelders Kennisnetwerk Voedsel. De bevindingen van deze ‘eerste stap’ zijn bij elkaar gebracht in een rapportage. Hierin concluderen diverse partijen binnen en buiten het Gelderse netwerk: “Korte ketens zijn een belangrijk middel voor goede verdienmodellen, transitie naar een natuurinclusieve landbouw en bijvoorbeeld biodiversiteit en landschap. Die ketens staan nog niet op zichzelf. We staan op een kantelpunt en hebben elkaar nodig!”.

De rapportage is aangeboden aan de provincie en delen we hierbij ook binnen het netwerk.

De provincie grijpt de aanbevelingen aan om in 2022 vervolgstappen te zetten samen met partijen uit het netwerk.

Het Gelders Kennisnetwerk Voedsel is in 2014 gestart door provincie Gelderland en inmiddels uitgegroeid tot een breed netwerk met veel aandacht voor onder meer korte voedselketens. Het aantal agrarische bedrijven in Gelderland dat afzet heeft via de korte keten is inmiddels 1138  (mei 2020,  is 13% van de boeren in Gld). Doel van de provincie is om te groeien naar 20% van de boeren in 2025 (= ca 1800 bedrijven). Begin 2021 achtten provincie Gelderland en het Gelders Kennisnetwerk Voedsel de tijd rijp om stil te staan bij de vele ontwikkelingen op het gebied van voedsel en korte ketens en ons af te vragen wat deze betekenen voor eventuele volgende stappen. We voerden via online vragenlijsten en gesprekken daarom een verkenning uit naar:

• actuele ambities, behoeften en ideeën bínnen het netwerk op het gebied van voedsel en korte voedselketens
• relevante ontwikkelingen rondóm het Gelders Kennisnetwerk Voedsel
• vergelijkbare samenwerkingen elders en wat we daar van leren

Deze verkenning was een eerste stap waarin breed naar ontwikkelingen en behoeften is gekeken. Dit levert diverse inzichten op en aanbevelingen voor volgende stappen.

We staan op een kantelpunt en hebben elkaar nodig

Uit de herijking blijkt dat er erg veel ambitie is – en gevoel van urgentie – om in Gelderland verder samen op te trekken in de ontwikkeling van duurzame korte voedselketens. Deze voedselketens, zo zeggen veel betrokkenen, zijn een belangrijk middel naar goede verdienmodellen, naar natuurinclusieve landbouw en naar meer biodiversiteit, mooi landschap en gezonde voedselomgeving. Enkele inzichten:

• Korte voedselketens staan niet op zichzelf. Het gaat om duurzamekorte voedselketens ten behoeve van natuurinclusieve landbouw, biodiversiteit, landschap en gezondheid.
• Er is behoefte om meer samen op te trekken. Respondenten stellen een doelgerichte en concrete aanpak voor, bijvoorbeeld in de vorm van een actieplan of actieprogramma, waarbij diverse ketenpartijen, overheden en andere organisaties een rol spelen. Een meer gezamenlijke aanpak leidt tot bundeling van kennis, benutting van elkaars netwerken en verminderen van versnippering. Vooral ook wordt de gezamenlijke focus scherper en de totale uitvoeringskracht.
• De samenwerking dient concreet te zijn en in verbinding, bijvoorbeeld met het beleid en de activiteiten binnen de provincie (Agrifood), het Actieplan Natuurinclusieve Landbouw en de mogelijke Nationale Samenwerking Korte Ketens.
• Onderdelen van de toekomstige aanpak zouden kunnen zijn:
• een platform voor ontmoeting, inspiratie en kennisuitwisseling (bijvoorbeeld primair gefaciliteerd door provincie)
• regionale aanpakken voor sterke en duurzame korte ketens (bijvoorbeeld in samenwerking met regio’s en coöperaties)
• afspraken met grote ketenpartijen
• inhoudelijke verdiepingsprojecten met koplopers (bijvoorbeeld in samenwerking met NSKK)
• gezamenlijke promotie van Gelderse streekproducten
• landelijke samenwerking en beleidsafstemming (provincies, LNV, TKK, NSKK)
  • wegnemen belemmeringen, wet- en regelgeving
  • beleid
• communicatie ter inspiratie, delen goede voorbeelden en organiseren verbindingen
• subsidies en andere vormen van ondersteuning (provincie, derden)
• Er zijn daarnaast diverse ontwikkelingen die relevant kunnen zijn, zoals de Nationale Samenwerking Korte Ketens die in voorbereiding is. Op het moment van schrijven was nog niet duidelijk of, hoe en wanneer dat invulling krijgt.

De bevindingen zijn besproken tijdens de netwerkbijeenkomst op 7 oktober en intern binnen de provincie en samengebracht in een rapportage. Deze rapportage met aanbevelingen en aanknopingspunten voor een mogelijke verdere uitwerking is aangeboden aan de provincie.

Provincie bereidt overgang naar nieuwe aanpak voor

De provincie heeft kennisgenomen van de conclusies en aanbevelingen en ziet daarbij 5 hoofdlijnen voor volgende stappen:

• Focus op korte voedselketens (in plaats van breed voedselnetwerk)
• Inzetten op verdere samenwerking in Gelderland
• Verdiepen en oplossingsgericht werken (rond specifieke thema’s)
• Boven-provinciale verbinding blijven organiseren
• Advies op maat over o.a. projecten en subsidies

De provincie bezint zich momenteel intern over de aanbevelingen en eventuele volgende stappen. Het denkt daarbij aan een traject om, begeleid door een externe kwartiermaker, samen met Gelderse partijen te komen tot een meer gezamenlijke agenda en aanpak. De provincie zal het actuele netwerk voorlopig continueren – in nauwe verbinding met de kwartiermaker – om uiteindelijk de netwerkfunctie en communicatie in de nieuwe situatie te laten overgaan.